Dadaşlar diyarı Erzurum Doğu Anadolu’nun yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu açısından en büyük illerindendir. Şehrin yüzyıllar içerisinde farklı isimleri olmuştur. Günümüzdeki isminin ise Selçuklu Devleti’nde Arz-ı Rum olarak kullanıldığı bilinmektedir. Yıllar içerisinde kelimelerin halk dilinde değişmesi sonucu bugün ki şekli olan Erzurum haline gelmiştir.
Antalya Çıkışlı Doğu Ekspresi Erzurum Turu deyince ilk aklımıza gelen Dadaşlık kültürüdür. Aslında Dadaşlık kelimesi çok fazla anlamı kastederek kullanılır. Kardeş, ağabey, mert, yiğit, cirit oynayan kişi, bar halk oyunları oynayan kişi olarak kullanıldığı sıklıkla görülür. Yani Dadaş kelimesinin genel bir tanımı olmasa da biz bu kültürü mert insan, kardeşlik kültürü olarak kendimizce tanımlayabiliriz.
Şehrin tarihi M.Ö. 4000’li yıllara kadar uzanmaktadır. İlk yerleşimler bugün ki Erzurum’un merkezinde yoğunlaşmıştır. Şehir üzerinde Urartular, Medler, Persler, Partlar, Romalılar, Bizanslılar, Saltuklular, Akkoyunlular, Ruslar, Osmanlı İmparatorluğu gibi oldukça fazla sayıda devlet hüküm sürmüştür. 1514’e kadar bu devletlerin egemenliği altında kalan Erzurum daha sonrasında bir Osmanlı İmparatorluğu vilayeti olmuştur. 1919 yılında toplanan ve Millî Mücadele’nin en önemli aşamalarından birisi olan Erzurum Kongresi’nin üzerinden dört yıl geçtikten sonra Cumhuriyet ilan edilmiştir.
Antalya Çıkışlı Doğu Ekspresi Erzurum Turu ile Şehir Erzurum Kalesi, Çifte Minareli Medrese, Öşvank Kilisesi, Yakutiye Medresesi, Erzurum Resim ve Heykel Müzesi, Üç Kümbetler, Lala Mustafa Paşa Cami, Erzurum Tabyaları, Ulu Cami, Narman Peri Bacaları, Tortum Şelalesi, İspir Yedigöller, Gökkuşağı Tepeleri gibi birçok doğal ve tarihi güzelliği bir arada barındırmaktadır. Antalya hareketli turlarımızda tüm bu tarihi yerleri görme imkanına sahip olacaksınız.
Erzurum soğuk iklime sahip olan bir ilimizdir ancak bunu turizm alanında oldukça etkin şekilde kullanmaktadır. Palandöken’deki kayak merkezi ve turistik tesisler bunların başında gelmektedir.
Şehrin en önemli lezzeti ise tabi ki Erzurum Cağ Kebabı’dır. Özel bir sosla yapılan cağ kebabını lezzetli yapan asıl şey ise yörenin hayvanlarından elde edilen et ile yapılmasıdır. Bu lezzetin yanında Aşotu Çorbası, Ayran Aşı Çorbası, İspir Kuru Fasülyesi, Erzurum Ketesi, Kadayıf dolması gibi lezzetleri bulunmaktadır.
Erzurum Gezilecek Yerler
Antalya çıkışlı Doğu Ekspresi Kars turlarımızın bazılarında Erzurum da gezi noktalarımız arasında yer almaktadır. Gezilecek yerlerin başında Yakutiye Medresesi gelmektedir. Medrese Hoca Cemalettin Yakut tarafından inşa ettirilmiştir. Erzurum Yakutiye ilçesinde bulunmaktadır. İlçeye ismini verende medresenin kendisidir. Medresenin yapım yılı 1310 olarak belirtilmektedir. Medresenin bu kadar bilinir olmasının nedeni Anadolu’daki en büyük medrese olmasıdır. Ayrıca medrese oldukça iyi korunmuştur.
Şehrin önemli tarihi mekanlarından birisi olan Erzurum Kalesi’nin yaklaşık olarak 2500 yıl önce inşa ettirildiği tahmin edilmektedir. Kalenin iç kısmı 415 yılında Bizans İmparatoru Theodosius tarafından inşa ettirilmiştir. Kalenin yapım amacı ise şehir güvenliğini sağlamak olmuştur. Kale Osmanlı İmparatorluğu döneminde iki defa onarılmıştır. Erzincan, İstanbul, Yeni Kapı, Tebriz, Gürcü Kapısı olmak üzere beş kapısı bulunan kale Yakutiye ilçesinde bulunmaktadır.
Erzurum Resim ve Heykel Müzesinin sanatsal yönünün dışında bir diğer önemli özelliği ile de ön plana çıkmıştır. Müze aynı zamanda Millî Mücadelenin önemli aşamalarından olan Erzurum Kongresinin toplandığı ilk binadır. Bina 1864 yılında Mıgırdiç Sanasaryan tarafından yapılmıştır. Sanasaryan Lisesi olarak kullanılan bina daha sonrasında devlet tarafından satın alınmıştır. Millî Mücadelenin bu nostaljik mekanını ziyaret ederek tarihe mal olmuş anların yaşandığı bu binayı daha yakından inceleyebilirsiniz.
Çifte Minareli Medrese ya da diğer ismiyle Hatuniye Medresesi Erzurum’un bir diğer önemli medresesidir. Medrese Selçuklular tarafından 13. Yüzyılda yaptırılmıştır ancak kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Medrese oldukça geniş yapıdadır. İçerisinde kırktan fazla oda, mescit, avlu bulunmaktadır. Ayrıca medrese Anadolu’daki en büyük türbe olarak bilinmektedir. Eğer medreseye giderseniz sizlere mutlaka taş süslemelerini incelemenizi tavsiye ediyoruz. Bu işçilik sizlere Selçuklu taş süsleme sanatının ne denli muhteşem olduğunu gösterecek ve sizi hayran bırakacaktır.
Öşvank Kilisesi M.S. 961-966 yılları arasında yaptırılmıştır. Kilise Hristiyan Gürcüler için oldukça önemli bir mekandır. Mimarı Öşklü Grigor olan kilise haç planlı olarak inşa edilmiştir. Bölgenin iyi korunmuş olan eserlerinden birisi olan Öşvank Kilisesi’ni zamanınız olursa mutlaka ziyaret edin.
Üç Kümbetler Erzurum’un Yakutiye ilçesinde bulunmaktadır. Kümbet anıt mezar anlamına gelmektedir. İçerisinde Emir Saltuk’un anıt mezarını barındıran bu anıt mezarlar isminden de anlaşılacağı üzere üç adet anıt mezar yapısından oluşmaktadır. 12. veya 14. Yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Üç Kümbetler de Çifte Minareli Medrese de olduğu gibi taş işçiliği kendisine hayran bırakacaktır.
Bir diğer eser olan Lala Mustafa Paşa Camii Kanuni Sultan Süleyman döneminde tarihimizin en ünlü mimarlarından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Cami Osmanlı döneminde Erzurum’da yapılan ilk camidir. Çapraz tonozlar ve dört sivri kubbeden oluşmaktadır. Caminin avlusunda sekiz köşeli ahşap bir şadırvan yer almaktadır.
Erzurum’a gidildiğinde ziyaret edilmesi gereken bir diğer cami ise Ulu Cami’dir. Lala Mustafa Paşa Cami’nin aksine yapımı 1100’lü yıllara dayanan cami bu anlamda bölgenin en eski camisi olarak kabul edilmektedir. Selçuklu mimarisinin önemli örneklerinden olan cami Melik Nasirüddin Muhammed döneminde inşa ettirilmiştir. Yaklaşık bin yıla dayanan geçmişi dahi ziyaret edilmesi için önemli bir sebeptir.
Erzurum’un bu tarihi güzelliklerinin yanında çoğumuzun henüz bilmediği birçok doğal ve ilgi çekici yeri de mevcuttur. Bunların arasında yazının giriş kısmında da belirttiğimiz gibi Narman Peri Bacaları, Tortum Şelalesi, İspir Yedigöller ve Gökkuşağı Tepeleri bulunmaktadır.
Narman Peri Bacaları tıpkı Kapadokya’da olduğu gibi peri bacalarından oluşmaktadır. Ancak Kapadokya’daki peri bacaları ile aralarındaki fark oluşma şekilleridir. Kapadokya’daki peri bacaları volkanizma sonucunda oluşmuştur. Narman Peri Bacaları ise akarsuların taşıma havzasında olması ve zamanla oluşan aşınmalar sonucunda oluşmuştur. Erzurum’a 100 kilometre uzaklıkta bulunan Narman ilçesi peri bacalarına giderseniz yakındaki sosyal tesislerde çayınızı yudumlarken çevreyi seyretmeyi mutlaka denemelisiniz.
Tortum Şelalesi Erzurum’un Uzundere ilçesine 16 kilometre mesafede bulunmaktadır. 1700’lü yıllarda Kemerlidağ’dan kopan bir heyelan kütlesinin Tev Vadisi’ni kapatmasıyla oluşmuştur. Tortum Şelalesi dünyanın en büyük şelalelerinden birisi olarak kabul edilmektedir.
İspir Yedigöller bölgesi Alpler veya Isparta göller bölgesi benzeri yapısıyla Erzurum’a gelen gezginleri kendisine hayran bırakan doğal güzelliklerden kabul edilmektedir. İspir Yedigöller Erzurum’un İspir ilçesine 35 kilometre mesafede bulunmaktadır. Bölge son dönemde dağcıların uğrak noktası haline gelmiştir. Oldukça zorlu bir yol sonrasında ulaşılabilen Yedigöller bölgesinde toplamda 11 göl bulunmaktadır. Siz de bu zorlu yolu aştıktan sonra bölgenin eşsiz manzarası eşliğinde saatlerin nasıl geçtiğini kesinlikle anlamayacaksınız.
Erzurum’un Oltu ilçesinde yer alan Gökkuşağı Tepeleri ilginç ve etkileyici coğrafi yapısıyla ziyaretçilerini kendine hayran bırakan doğal güzelliğe sahiptir. Milyonlarca yıl sonucunda oluşan tepelerin çeşitli minarellerin birikmesi ile oluştuğu bilinmektedir. Bir renk şölenine şahitlik etmek için ideal mekân olan Gökkuşağı Tepelerini ziyaret etmenizi tavsiye ederiz.
Erzurum Yeme İçme
Erzurum’un yeme içme kültürüne kattığı birçok yerel lezzet vardır. Aşotu Çorbası, Ayran Aşı Çorbası, İspir Kuru Fasulyesi, Erzurum Ketesi gibi yemekler bunların bazılarındandır. Ama Erzurum deyince bizim aklımıza üç bambaşka lezzet gelir. Bunlar; Cağ Kebap, Kadayıf Dolması ve İspir Fasulyesidir. Özel bir sosla terbiye edilerek 24 saat bekletilen Cağ Kebabının dönerden farklılığı yatay olarak odun ateşinde pişirilmesidir. Ustasından yendiğinde sizi kendinizi adeta bir gurme gibi hissettirecek bu lezzeti tatmanızı şiddetle tavsiye ederiz. Cağ kebabını ise Erzurum’un meşhur kadayıf dolması ile taçlandırmalısınız. Erzurum’un kadayıf dolması sanılanın aksine oldukça hafif bir tatlıdır. Son olarak ise sizlere İspir fasulyesi tatmanızı tavsiye ederiz. Üretimi oldukça meşakkatli olan bu fasulyenin yemesi bir o kadar harikadır.
Erzurum Gece Hayatı
Erzurum diğer Doğu illerinde de rastlanıldığı üzere sakin bir gece hayatına sahiptir. Şehirde bulunan az sayıda canlı müzik yapan mekân, bar ve türkü bar tarzında işletmeler bulunmaktadır. Ancak gece hayatı sizin için vazgeçilmezse Palandöken’de gece hayatının daha canlı olduğunu ve bu bölgede zaman geçirmenizi öneririz.
Erzurum Hava Durumu
Erzurum’un senelik sıcaklık ortalaması 5 derecedir. Bu nedenle genel olarak tüm Doğu Anadolu’da olduğu gibi Erzurum’da da sert havalara dikkat etmelisiniz. Kışın kalın mont ve mümkünse birkaç kat giyinmenizi, gerekirse içlik giyinmenizi öneririz. Bahar aylarında hava güneşli olmasına aldanmayıp yine kalın bir mont ile dışarı çıkmanızı yaz aylarında ise özellikle akşamları ince bir mont almadan dışarı çıkmamanızı tavsiye ederiz.
